Blog

Vraag je je ook wel eens af waar onze taal eigenlijk vandaan komt? Het Nederlands maakt deel uit van de West-Germaanse subgroep van Indo-Europese talen. Maar wat houdt dit nu eigenlijk precies in? Wanneer is het ontstaan? En hoeveel mensen spreken wereldwijd Nederlands? Ondanks oude theorieën blijven er nieuwe theorieën en onderzoeken komen.

Waar komt het Nederlands vandaan?

Het Nederlands maakt deel uit van de Inde-Europese taalfamilie. Volgens onderzoekers van het Max Planck Instituut in Nijmegen is de Indo-Europese taalfamilie afkomstig uit Anatolië, de plek waar nu Turkije ligt.

Woorden uit verschillende talen die dezelfde oorsprong hebben, zoals ‘neef’, ‘nephew’ en ‘neveu’ werden bekeken door de taalwetenschappers. Er ontstond hierdoor een stamboom van talen door een analyse van dit soort overeenkomsten. Deze werd gekoppeld aan de plek op aarde waar de talen worden of werden gesproken. Op deze manier achterhaalde men de locatie waar de oertaal van alle Indo-Europese talen werd gesproken. Dit bleek Anatolië te zijn.

Wat zijn de Indo-Europese talen?

Indo-Europese talen worden soms ook wel Indo-Germaanse talen genoemd. Over vrijwel de hele wereld worden Indo-Europese talen gesproken. Deze vinden hun oorsprong in Europa en Zuidelijk Azië. De meer dan 400 verwante talen vormen een taalfamilie. Op basis van overeenkomsten tussen deze talen, is een hypothetische vooroudertaal (proto-taal) geconstrueerd, het Proto-Indo-Europees (PIE).

Indo-Europese talen dienen te worden onderscheiden van Europese talen. Eén van de grootste subgroepen binnen de Indo-Europese taalfamilie is onder andere de Germaanse taalfamilie, zoals Engels, Duits, Nederlands, Zweeds, Deens, Noors en Fries. Het Afrikaans stamt daarentegen af van een 17e-eeuwse variant van het moderne Nederlands.

Wanneer is de Nederlandse taal ontstaan?

Dr. Marlies Philippa, hoofdredacteur van het Woordenboek ‘De Grote Philippa’, het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, vertelt in een interview (2006) voor Taalschrift: “Het huidige grondgebied van Nederland en Vlaanderen wordt al vele duizenden jaren bewoond en die bewoners hadden hun eigen taal of talen. Rond het begin van de jaartelling kwam er vanuit Noord-Duitsland een Germaanse kolonisatie. Toen sprak men hier dus Germaans. Na de volksverhuizingen, dus ongeveer rond het jaar 500 na Christus, zijn uit de Germaanse dialecten aparte talen ontstaan, waaronder het Oudnederlands. Het Nederlands is dus ongeveer 1600 jaar oud.”

Om te begrijpen hoe het Nederlands is ontstaan, moet je goed kijken naar teksten in het Oudnederlands. Met het verschijnen van het Oudnederlands Woordenboek is dit een stuk eenvoudiger geworden. De Leidse onderzoeker dr. Michiel de Vaan heeft zich hiermee bezig houden (zie dit artikel). Zo kan de meest bekende oude zin “Hebban olla vogala” ons meer inzicht geven.

Hoeveel mensen spreken Nederlands wereldwijd?

Wereldwijd spreken ongeveer 23 miljoen mensen Nederlands als moedertaal. In Nederland ruim 16 miljoen, in België 6 miljoen Vlamingen, in Suriname 500.000 en een bescheidenheid van mensen op de Nederlandse Antillen en Aruba. Met 23 miljoen Nederlandssprekenden komt het Nederlands op de 8ste plaats in de rangorde van de talen van de Europese Unie, na het Engels, Duits, Frans, Italiaans, Spaans, Pools en Russisch. Het Nederlands kent bijvoorbeeld meer moedertaalsprekers dan het Grieks of dan alle Scandinavische talen samen.

Van de ongeveer 6000 talen die in de wereld worden gesproken, staat de Nederlandse taal op de 37ste plaats. Het Chinees staat op nummer 1 gevolgd door het Spaans, Hindi, Engels en het Arabisch. Het Nederlands behoort echter tot de top 20 van de talen op het internationale forum of op internet. Het Nederlands wordt daarom soms de kleinste wereldtaal genoemd, omdat het ook historisch een belangrijke rol heeft gespeeld.

Buiten Europa zijn er nog bijna 7 miljoen mensen die Afrikaans spreken en nog eens honderdduizenden Nederlandssprekende emigranten en inwoners van de voormalige koloniën, een taal die oorspronkelijk ontstaan is uit en nog altijd nauw verwant is aan het Nederlands.

Of het Nederlands nu komt uit Turkije, Duitsland, Engeland, Frankrijk, of uit Verweggistan. Het komt er uiteindelijk op neer dat de Nederlandse taal is ontstaan door invloeden van al deze landen en door de eeuwen heen heeft het zich ontwikkeld tot het Hedendaagse Nederlands. Een taal met een ruime diversiteit aan multinationale invloeden. Een taal om trots op te zijn!