Lang niet overal worden regelmatige bezoekjes aan een verloskundige gebracht (vaak een kwestie van afstand en/of geld) en professionele kraamzorg is in veel culturen zelfs helemaal niet bekend. Zwangerschapszorg voor, tijdens en na de bevalling is bij ons heel normaal en wordt bovendien vergoed door de zorgverzekering. Allochtone vrouwen weten doorgaans niet welke hulp ze kunnen vragen en als hulp eenmaal geboden wordt dan nog is dit vaak vreemd voor hen.

Ziek door cultuurverschil

In bepaalde culturen gaan vrouwen zelfs met hun zwangerschap om als een ziekte en liggen ze hele dagen in bed, terwijl wij bij een gezonde zwangerschap gewoon ons leven leiden met enkele restricties. Verloskundigen en kraamverzorgenden kunnen dus met situaties te maken krijgen die zij en de zwangere vrouw uit een andere cultuur niet gewend zijn en dat kan samen met de taalbarrière een belemmering zijn in de zorg die zij moeten en willen verlenen.

Kwade geesten

In Nederland zijn we gewend om de komst van een kindje tot in de puntjes voor te bereiden. We kunnen niet wachten tot de eerste twaalf weken voorbij zijn en we iedereen kunnen vertellen dat er een baby op komst is. In veel culturen wordt de komst van een baby amper voorbereid, uit het besef dat het mis kan gaan en omdat men de aandacht van kwade geesten niet op de ongeborene wil vestigen.

Bijgeloof

Zo vertellen vrouwen in Panama niet hoe lang zij zwanger zijn. Zij geloven dat het vertellen van deze informatie het risico op een lelijk kindje of complicaties tijdens de bevalling veroorzaakt. Cubaanse vrouwen zullen uit argwaan en bijgeloof nooit hun buik laten aanraken door iemand die zij niet kennen of vertrouwen.

Laat op controle

Allochtone vrouwen komen vaak pas veel later dan Nederlandse vrouwen op zwangerschapscontrole. In veel culturen wordt de zwangerschap namelijk pas bekend gemaakt na de vierde maand, omdat men denkt dat het tot die tijd nog gemakkelijk mis kan gaan.

Eten voor twee

Bij ons is het bekend dat een zwangere vrouw helemaal niet voor twee hoeft te eten. Zij moet gewoon, normaal en gezond eten met enkele restricties. In veel niet-westerse culturen wordt daar echter anders over gedacht. Soms krijgen vrouwen compleet andere voedingsvoorschriften en in bepaalde culturen bestaat de overtuiging dat een zwangere vrouw echt voor twee moet eten met alle extra kilo’s als gevolg. Het is dan ook bijna altijd de familie die daarvoor zorgt. Voor een verloskundige hier een pittige taak om de vrouwen te overtuigen van een echt goed voedingsadvies.

Bevalling

In Nederland vinden wij het heel normaal dat wij door een verloskundige worden begeleid tijdens de zwangerschap en de bevalling. In veel niet-westerse culturen zijn zij niet bekend met de functie en bekwaamheden van de Nederlandse verloskundige. Zo kan het zijn dat zij de voorkeur geven aan een gynaecoloog of juist een onopgeleide vroedvrouw.

Eigen vroedvrouw

In veel culturen wordt de bevalling gedaan door een vroedvrouw. Vaak een niet medisch opgeleide vrouw uit de eigen kring met veel ervaring en die zelf kinderen heeft gebaard. Ter ondersteuning van de vroedvrouw zijn er vaak nog andere vrouwen aanwezig, zoals moeder, schoonmoeder en zus(sen). Echtgenoten zijn in veel culturen afwezig bij de bevalling. Wat voor veel onbegrip kan zorgen, omdat de man totaal niet weet wat zijn vrouw heeft doorstaan.

Ziekenhuis

Wanneer het kan willen veel niet-westerse vrouwen uit een gevoel van veiligheid liever in het ziekenhuis bevallen dan thuis. Alleen wordt de psychologische begeleiding van de traditionele vroedvrouw vaak wel gemist. Daarnaast hebben veel islamitische vrouwen een schaamtegevoel tegenover mannelijke hulpverleners en vragen om vrouwelijke hulp.

Besneden

De wens voor het ziekenhuis moet zeker in acht worden genomen bij vrouwen uit Oost- en West-Afrika, Egypte, Jemen en Noord-Irak. De kans is namelijk groot dat deze vrouwen zijn besneden en dit kan tot problemen leiden bij de bevalling.

Verticale bevalling

Bij ons is een horizontale of iets diagonale houding gebruikelijk, maar in veel culturen is het normaal om vanuit een verticale houding te baren. De zwaartekracht zorgt in de verticale positie namelijk voor een snellere bevalling.

Kraamperiode binnen blijven

In de kraamtijd wordt de vrouw geholpen door vrouwen uit de familie, zoals moeder, schoonmoeder en zus(sen). Dit vanwege de taalbarrière en het cultuurverschil met een Nederlandse kraamverzorgende.

Ook is het heel gewoon dat de kersverse moeder een tijdje binnen blijft en vaak is dit zelfs verplicht. Vrouwen uit India moeten bijvoorbeeld 45 dagen verplicht binnenshuis blijven. Gedurende die tijd wordt alles geregeld door familie, inclusief het eten. Ook in China, Panama en El Salvador blijven vrouwen een tijdje thuis. In China een maand en in de andere twee landen 40 dagen. De familie zorgt voor alle huishoudelijke taken zodat de moeder kan herstellen en zich kan focussen op de verzorging van de baby. In Panama en El Salvador wordt het huishouden en eten meestal door de schoonmoeder verzorgd.

Naam na 8 dagen

Terwijl bij ons de deur open gaat voor kraambezoek, wordt de baby in veel culturen de eerste acht dagen juist afgeschermd voor bezoek. Dit heeft te maken met het feit dat een pasgeborene pas op de achtste dag als levend beschouwd wordt (Koran, Bijbel). Vaak krijgt de baby dan ook pas op de achtste dag de naam. Hoewel dat hier sneller moet, omdat men verplicht is binnen drie dagen na de geboorte aangifte te doen. Binnen de Joodse gemeenschap is het bovendien traditie dat een jongetje op de achtste dag na zijn geboorte wordt besneden.

Islam

In islamitische landen krijgen baby’s direct na de geboorte in het ene oor de azan (oproep tot het gebed) gefluisterd (vaak door de vader) en in het andere oor de sjahada (de islamitische getuigenis), zodat de eerste woorden die een baby hoort over Allah gaan.

Een maand niet wassen

Een kraamverzorgende hoeft er ook niet raar van op te kijken dat een Chinese vrouw zich volgens een oude traditie tot een maand na de bevalling niet wil wassen, omdat wordt geloofd dat tijdens de bevalling alle poriën van het lichaam open gaan staan en pas na een maand weer dicht gaan. Wel mag de vrouw als zij dat wil na twee weken een kruidenbad nemen. Ook een raam openzetten mag niet altijd, omdat water en wind gevaarlijke invloeden zouden hebben op de kraamtijd. Ook bij Indonesische vrouwen kan dit voorkomen.

Borstvoeding

Hoewel borstvoeding in heel veel culturen heel normaal is, het schept immers een band tussen moeder en kind en het kost niets, is flesvoeding inmiddels enorm in opmars in niet-westerse culturen zoals in China, maar ook onder islamitische vrouwen. De islam heeft een grote voorkeur voor borstvoeding, echter mag een vrouw zich in het openbaar niet blootgeven. Daarom geven steeds meer islamitische vrouwen de voorkeur aan flesvoeding zodat zij kunnen blijven meedoen aan het openbare leven. In sommige culturen zoals bijvoorbeeld in Zuid-Amerika komt het voor dat de eerste moedermelk wordt weggegooid, omdat het colostrum schadelijk zou zijn voor het kind. Borstvoeding wordt dan vanaf de tweede dag pas gegeven.

Taal- en cultuuroplossingen

Zoals eerder genoemd, zijn de taal-en cultuurverschillen tussen de zorgverleners en zwangere vrouwen en kersverse moeders een groot probleem en staat dit de juiste zorgverlening flink in de weg. Daar zijn simpele oplossingen voor, zoals onze telefonische tolkdienst die 24/7 bereikbaar is. Maar er is meer!

Videobellen met een tolk

Voor zorgverleners, en dus ook verloskundigen en kraamverzorgenden, is het mogelijk om een video-tolkgesprek te voeren. Het eerste video-tolkgesprek dat heeft plaatsgevonden was tijdens een intakegesprek tussen een kraamverzorgende en een hoogzwangere Syrische vrouw. De reacties waren vanuit alle kanten lovend. De kraamverzorgende gaf aan dat zij “de hele middag met een glimlach van oor tot oor” had rondgelopen en de Syrische vrouw was verguld van het feit dat ze in haar eigen taal bijgestaan werd. Zij had het gesprek als zeer positief ervaren. Ook de vrouwelijke tolk vond dit een zeer prettige manier van communiceren.

Het voordeel van het werken met een tolk, telefonisch of via beeld, is dat het taalverschil wordt weggenomen én dat de tolk de cultuur van de niet-Nederlands sprekende persoon kent. De tolk helpt wanneer er onbegrip is door cultuurverschillen. Tijdens een videogesprek is dit nog makkelijker, omdat de tolk kan observeren en de aanwijzingen van de zorgverlener direct kan vertalen.

Culturele oplossingen

Heb jij in je werk veel met andere culturen te maken en merk je daarbij dat cultuurverschillen vaak tot onbegrip leiden? Ben je op zoek naar één van onze andere culturele oplossingen? Waarbij Global Talk je leert om culturele sensitiviteit te ontwikkelen?